• 26
  verso

Type:Printed book
Language:Latin
Transcription Author: J. Shearman
Published: yes
Publication Details: P. Virgili, “De rerum inventoribus libri octo”, Rome 1521, c. 26v; R. Lanciani, “La pianta di Roma antica e i disegni archeologici di Raffaello Sanzio”, in “Rendiconti della Reale Accademia dei Lincei, classe di scienze morali, storiche, filologiche” Ser. V, III, c. 26v.; the present transcription is from J. Shearman, “ Raphael in early modern sources”, I, Yale University in association with the Bibliotheca Hertziana Max-Planck-Institut für Kunstgeschichte, New Haven and London 2003, pp. 314-15.
Notes: The version published by Shearman comes from the 1521 edition and can be dated to 1517-21.

• Transcription

[Bk II] DE ORIGINE PICTVRAE, ET QVIS PRIMVM colores invenerit, aut penicillo pinxerit. Caput XXIIII. Proximum est ut post statuariam artem, de picturae initiis primum dicatur. Quando illa effigies rerum lignis, ebore, metallis (ut dictum est) fingit, haec imagines colorum diversitate aut liniamentis quibusdam similitudines reddens facit. Picturam itaque (teste Plinio, libro septimo) Gyges Lydius omnium primus invenit in Aegypto, in Graecia vero Pyrrhus Daedali cognatus (ut Aristoteli placet, ut Theophrasto) Polygnotus Atheniensis. Quod haud quamquam idem Plinius, libro xxxv, capite ix approbare videtur, sic scribens: ‘Sicut Polygnotus Thasius, qui primus mulieres lucida veste pinxit, capita earum mitris versicoloribus operuit, plurimumque picturae primus contulit.’ Siquidem instituit os adaperire, dentes ostendere, vultum ab antiquo rigore variare. Incerta igitur de picturae initiis quaestio est. Nam et Aegyptii (eodem Plinio teste) ante sex milia annorum apud se inventam, quam in Graeciam transiret, affirmant. Graeci autem alii apud Sicyonios, alii apud Corinthios repertam dicunt, omnes ab umbra hominis lineis circumducta. Quod Fabius aperte testatur in x [libro], dicens: ‘Non esset pictura, nisi quae lineas modo extremas umbrae quam corpora in sole fecissent, circumscriberet. At si omnia percenseas, nulla sit ars, qualis inventa est, nec intra initium stetit.’ Quintilianus hactenus: ‘Talis itaque prima fuit pictura. Secunda singulis coloribus, postea operosior inventa est, duratque talis etiamnum. Linearis (ut Plinius in xxxv tradit) a Phylocle Aegyptio vel a Cleante Corinthio inventa est. Primi eam Aridices Corinthius et Thelephanes Sicyonius exercuerunt, sine ullo etiam colore. Cleophantus Corinthius colores invenit.’ Idem autor: ‘Penicillo gloriam primus Apollodorus Atheniensis contulit.’In hac illustres fuerunt Timagoras Chalcidensis, Pythis, deinde Polygnotus, Aglaophon, alii quoque post hos, de quibus Plinius et Fabius Quintilianus in XII [libro] affatim referunt, quos studio brevitatis omitto, cum praesertim talis minime sit instituti operis executio. Non silebo tamende conterraneo meo, qui nobis sua industria et ingenio picturam velut deintegro in praesentia restituit atque illos qui in ea olim maxime claruere, naviter [sic] vel arte refert, vel peritia aequat, adeo proprios ducit de coloribus vultus. Is est Raphael cognomine Sanctus, unde eius quoque metiri posses et mores et vitam.